.png)
Της Δημητροπούλου Μαρίας – Ιωάννας
Ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων
ΕιρΑθ 1396/2020
Περίληψη απόφασης
Το Ειρηνοδικείο Αθηνών συνεκδίκασε τρεις αιτήσεις υπαγωγής στη ρύθμιση του ν.3869/2010 κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας . Η συνεκδίκαση κρίθηκε αναγκαία για τη διευκόλυνση της διεξαγωγής της δίκης λόγω της ανάγκης συνυπολογισμού των εισοδημάτων των αιτούντων συζύγων , των κοινών οικογενειακών τους υποχρεώσεων και της ταύτισης μέρους των χρεών τους(συνοφειλέτες ) . Δεν ανατρέπεται η αυτοτέλεια κάθε έννομης σχέσης δίκης και δε θίγεται ο προσωποπαγής χαρακτήρας του δικαιώματος κάθε οφειλέτη. Οι αιτούσες επικαλέστηκαν έλλειψη πτωχευτικής ικανότητας και μόνιμη αδυναμία πληρωμής των οφειλών τους και ζήτησαν διευθέτηση των οφειλών τους από το Δικαστήριο αφού ληφθούν υπόψη η περιουσιακή και οικογενειακή τους κατάσταση. Η πρώτη αιτούσα , χήρα από το 2016 και μητέρα δύο τέκνων, είναι συνταξιούχος ΕΦΚΑ .Έχει στη κυριότητα της ένα διαμέρισμα , αγροικία , αγροτεμάχια και ΙΧΕ αυτοκίνητο . Οι δαπάνες της περιορίζονται σ’ αυτές που απαιτούνται για ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών της ιδίας και της κόρης της . Η δεύτερη αιτούσα , κόρη της πρώτης , είναι άγαμη , χωρίς τέκνα και εργάζεται ως ιδιωτική υπάλληλος . Δεν έχει κινητή ή ακίνητη περιουσία . Η τρίτη αιτούσα (κόρη της πρώτης αιτούσας) είναι άγαμη, χωρίς τέκνα, άνεργη φιλόλογος από το 2013 και εγγεγραμμένη στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ . Διαμένει με τη μητέρα της και δεν έχει κινητή ή ακίνητη περιουσία . Η πρώτη αιτούσα είχε οφειλές προς τη ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΑΕ , την ΑΛΦΑ ΤΡΑΠΕΖΑ και την EUROBANK ERGASIAS AE . Η δεύτερη και τρίτη είχαν οφειλές προς την ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΑΕ .
Με βάση τα ανωτέρω συντρέχουν οι προϋποθέσεις στο πρόσωπο των αιτούντων για την υπαγωγή τους στη ρύθμιση του Ν.3869/2010 και ειδικότερα η έλλειψη εμπορικής ιδιότητας και η περιαγωγή τους σε κατάσταση μόνιμης αδυναμίας πληρωμής των οφειλών τους . Ειδικότερα , ως αδυναμία πληρωμής νοείται η έλλειψη ρευστότητας που απαιτείται για να μπορεί ο οφειλέτης να ανταποκριθεί στα ληξιπρόθεσμα χρέη του έστω και αν έχει κινητή ή άλλη περιουσία η οποία όμως δεν μπορεί να ρευστοποιηθεί . Η αδυναμία πληρωμής καθορίζεται με βάση τη σχέση οφειλών και παροντικής ρευστότητας . Εφόσον η ρευστότητα δεν του επιτρέπει να ανταποκριθεί στον όγκο των οφειλών υπάρχει μόνιμη αδυναμία πληρωμών . Στην περίπτωση των αιτούντων υπάρχει έλλειψη ρευστότητας , χρημάτων ικανών για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στα χρέη τους . Έχουν περιέλθει σε πραγματική αδυναμία να πληρώσουν τις ληξιπρόθεσμες αυτές χρηματικές οφειλές , η οποία οφείλεται στη μείωση των εισοδημάτων τους , σε αντίθεση με την αύξηση του κόστους διαβίωσης και στο ύψος των μηνιαίων δόσεων που απαιτούνται για την εξυπηρέτηση των δανείων τους , στην οποία ήταν συνεπείς μέχρι το 2012 . Κατά συνέπεια το δικαστήριο , σύμφωνα με ρο άρθρο 8 παρ. 2 του ν.2869/2010 όπως ίσχυε πριν τροποποιηθεί με τον ν.4336/2015 πρέπει να ρυθμίσει τις οφειλές της πρώτης αιτούσας και να ορίσει μηδενικές καταβολές προς τις πιστώτριες της για χρονικό διάστημα τριών ετών . Πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις για την υπαγωγή της κύριας κατοικίας της σε καθεστώς διάσωσης . Πρέπει να καταβάλει στη πιστώτρια μηνιαίως επί είκοσι χρόνια το ποσό των 320,83 ευρώ . Αναφορικά με τις οφειλές της δεύτερης αιτούσας το δικαστήριο πρέπει να ρυθμίσει τις οφειλές της και να ορίσει μηνιαίες καταβολές προς τη πιστώτρια της ποσού 50,00 ευρώ για χρονικό διάστημα τριών ετών . Τέλος με τις οφειλές της τρίτης αιτούσας το δικαστήριο πρέπει να ρυθμίσει προσωρινά τις οφειλές της αφού έλαβε υπόψιν την ανεργία της και να ορίσει μηδενικές καταβολές για χρονικό διάστημα τριών ετών . Συγχρόνως πρέπει να οριστεί νέα δικάσιμος προκειμένου να ελεγχθεί η τυχόν μεταβολή της περιουσιακής της κατάστασης και των εισοδημάτων της και να προσδιοριστούν μηνιαίες καταβολές , καθόσον , η αιτούσα ως φιλόλογος είναι σε παράγωγη ηλικία και είναι δυνατή η εξεύρεση κατάλληλης εργασίας . Η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή στην ουσία της και να ρυθμιστούν τα χρέη των αιτουσών με σκοπό την απαλλαγή τους , με την τήρηση των όρων της ρύθμισης . Η απαλλαγή τους από κάθε υφιστάμενο υπόλοιπο χρέος , θα επέλθει σύμφωνα με το νόμο (άρθρο 11 παρ. 1 του ν.3869/2010) μετά την κανονική εκτέλεση των υποχρεώσεων που επιβάλλονται .
Ανάλυση της απόφασης
Τα νομικά ζητήματα που προκύπτουν από την παραπάνω απόφαση αφορούν την ένταξη ιδιωτών στις διατάξεις του Ν.3869/2010 για τη ρύθμιση των οφειλών τους και την προστασία της κύριας κατοικίας .
Η υπερχρέωση των ιδιωτών και η ένταση με την οποία εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο το οποίο ο Νόμος 3869/2010 (γνωστός ως νόμος Κατσέλη ) επιχειρεί να αντιμετωπίσει. Αυτή η υπερχρέωση προέρχεται κυρίως από καταναλωτικά δάνεια και υπεραναλήψεις μέσω πιστωτικών καρτών. Η επιλογή του Έλληνα νομοθέτη να ρυθμίσει την «πτώχευση» ιδιωτών με ειδικό νόμο εκτός Πτωχευτικού Κώδικα σχετίζεται με την επιδίωξη του να δημιουργήσει ένα ειδικό καθεστώς διευκόλυνσης και εκκαθάρισης των οφειλών του ιδιώτη ( Ρούσσος,2012, www.nbonline.gr) . Μπορεί να προκύψει η αντίδραση ότι υπάρχει αδικία σε βάρος των έννομων συμφερόντων των πιστωτών αφού η ρύθμιση των χρεών συνδυάζεται με μερική απαλλαγή του οφειλέτη . Ωστόσο , ο οφειλέτης αξιώνει προστασία λόγω κάποιων παραγόντων ( υψηλά επιτόκια , απρόβλεπτα γεγονότα , εισοδηματική στενότητα ) που οδήγησαν στην υπερχρέωση και κατά συνέπεια στην περιθωριοποίηση του . Στόχος του νόμου είναι η επανένταξη του οφειλέτη στην ομαλή κοινωνική και οικονομική του δραστηριότητα ( Σταθόπουλος,2011,www.nbonline.gr).Παράλληλα , τα «κόκκινα δάνεια»( μη εξυπηρετούμενα – μη αποδιδόμενα – non performing loan NPL ) πολλαπλασιάστηκαν . Η αντιμετώπιση του φαινομένου είναι δυσχερής λόγω της σύγκρουσης των συμφερόντων των τραπεζών , των δανειοληπτών , των καταθετών( Ψυχομάνης , 2016 , www.nbonline.gr ).
Πεδίο και προϋποθέσεις εφαρμογής του Ν. 3869/2010
Το πεδίο εφαρμογής του νόμου περιορίζεται στα φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα ( άρθρο 1 παρ. 1 εδ. 1 Ν.3869/2010 ) . Τα φυσικά πρόσωπα είναι οι ιδιώτες , οι καταναλωτές που δημιούργησαν χρέη από τις συναλλαγές τους για ικανοποίηση ιδιωτικών αναγκών . Κατά συνέπεια δεν έχουν την εμπορική ιδιότητα και δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Πτωχευτικού Κώδικα ( Ρούσσος, 2012 , www.nbonline.gr ) .
Προϋπόθεση υπαγωγής του οφειλέτη στη ρύθμιση του νόμου είναι η μόνιμη αδυναμία να ανταπεξέλθει στις πληρωμές των ληξιπρόθεσμων οφειλών του ( άρθρο 1 παρ.1 ) . Ως αδυναμία πληρωμής ορίζεται η έλλειψη ρευστότητας , έλλειψη δηλαδή όσων χρημάτων απαιτούνται για να μπορεί ο οφειλέτης να ανταποκριθεί στα χρέη του . Η ρευστότητα καθορίζεται από τα διαθέσιμα έσοδα του αλλά και από έσοδα που μπορεί να επιτευχθούν άμεσα από εμπορεύσιμα αγαθά όπως είναι η εκποίηση μετοχών και από έκτακτα έξοδα όπως είναι η αναμενόμενη εκταμίευση εγκεκριμένου ποσού δανείου . Η ρευστότητα μπορεί να επηρεάζεται από την υπάρχουσα περιουσία εφόσον είναι δυνατή η άμεση ρευστοποίηση της . Η έλλειψη ρευστότητας θεμελιώνει αδυναμία πληρωμών έστω και αν ο οφειλέτης διαθέτει ακίνητη ή κινητή περιουσία . Η αδυναμία του οφειλέτη να ανταπεξέλθει στις οφειλές του κρίνεται συνολικά με βάση τη σχέση της ρευστότητας του προς τις ληξιπρόθεσμες οφειλές ( Ρούσσος, 2012, www.nbonline.gr· ΕιρΚορινθ 172/2018· ΜΠρΧαλκίδας 492/2013· ΑΠ11/2020).
Κρίσιμη είναι η παρούσα κατάσταση ρευστότητας όσο και αυτή που διαμορφώνεται σε βαθμό πιθανολογούμενης βεβαιότητας (ΕιρΚορινθ 172/2018· ΜΠρΧαλκίδας 492/2013· ΑΠ11/2020 ) .Αν η παραπάνω σχέση είναι αρνητική δηλαδή η ρευστότητα του δεν του επιτρέπει να ανταποκριθεί στον όγκο των οφειλών του υπάρχει μόνιμη αδυναμία πληρωμών . Η πρόσκαιρη αδυναμία μπορεί να οφείλεται σε μία έκτακτη ή απρόβλεπτη δαπάνη . Ακόμη , για την αξιολόγηση αν συντρέχει πρόσκαιρη ή μόνιμη αδυναμία πληρωμής κρίσιμες είναι και οι μεταβολές της εργασιακής κατάστασης. Αν ο οφειλέτης απολυθεί μπορεί να πρόκειται για πρόσκαιρη αδυναμία αν πιθανολογείται η σύντομη επανένταξη του στον εργασιακό βίο με νέα πρόσληψη .
Μία σημαντική προϋπόθεση είναι ο οφειλέτης να μην έχει περιέλθει εκ δόλου σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής. Δόλια συμπεριφορά υπάρχει όταν ο οφειλέτης με καταστρεπτικά μέσα οδηγείται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμών ( πχ εξαντλεί την περιουσία του σε τυχερά παιχνίδια) αλλά και όταν με χαριστικές δικαιοπραξίες διαθέτει περιουσιακά στοιχεία σε πρόσωπα του οικογενειακού και συγγενικού περιβάλλοντος με πρόθεση να αποφύγει τους πιστωτές και τα χρέη του . Η ανακυκλούμενη χρήση πιστωτικών καρτών δεν δηλώνει κατ΄αρχήν δόλια συμπεριφορά . Έχει διαφορετική σημασία όταν η χρήση πιστωτικών καρτών γίνεται για να καλυφθούν βιοτικές ανάγκες και άλλη για διενέργεια δαπανών που δεν δικαιολογούνται αντικειμενικά ( δαπάνες για ταξίδια, πολυδάπανη ένδυση ) . Στην τελευταία περίπτωση συντρέχει δόλια και καταστρεπτική συμπεριφορά του οφειλέτη ( Ρούσσος , 2012 , www.nbonline.gr ).
Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 4 του Ν.3869/2010 δεν επιτρέπεται να υπαχθούν στη ρύθμιση του νόμου οι οφειλές που έχουν αναληφθεί ή βεβαιωθεί το τελευταίο έτος πριν την κατάθεση της αίτησης , δημιουργήθηκαν από αδίκημα που τελέσθηκε από τον οφειλέτη δόλο ή βαριά αμέλεια , συνίστανται σε διοικητικά πρόστιμα ή χρηματικές ποινές , αφορούν σε υποχρέωση διατροφής συζύγου ή ανήλικου τέκνου .
Η απαλλαγή του οφειλέτη επιτρέπεται μόνο μία φορά . Απαιτήσεις που δεν έχουν συμπεριληφθεί στην αίτηση δεν επηρεάζονται από τη διαδικασία διευθέτησης των οφειλών .
Πριν την υποβολή της αίτησης τα μέρη μπορούν να προσφύγουν στη διαδικασία της διαμεσολάβησης( άρθρο 2 Ν.3869/2010). Ο οφειλέτης δύναται να ζητά τη συνδρομή του Συνηγόρου του Καταναλωτή . Αν η προσπάθεια εξωδικαστικού συμβιβασμού αποτύχει ο φορέας ή ο δικηγόρος που βοήθησε συντάσσει βεβαίωση στην οποία διαπιστώνεται η αποτυχία της προσπάθειας του εξωδικαστικού συμβιβασμού . Αν επιτευχθεί με τη σύμφωνη γνώμη των πιστωτών εξωδικαστικός συμβιβασμός συντάσσεται πρακτικό.
Για την έναρξη της διαδικασίας , ο οφειλέτης καταθέτει αίτηση στον γραμματέα του αρμόδιου δικαστηρίου. Η αίτηση πρέπει να αναφέρει την περιουσιακή κατάσταση του ίδιου και του συζύγου και τα πάσης φύσεως εισοδήματα τους , τους πιστωτές και τις απαιτήσεις τους , τυχόν μεταβιβάσεις εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων στις οποίες ο οφειλέτης προέβη την τελευταία τριετία από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης , τυχόν αίτημα για διαγραφή των χρεών του κατά το άρθρο 5 του νόμου ή σχέδιο για διευθέτηση των οφειλών του που λαμβάνει υπόψη με εύλογο τρόπο τα συμφέροντα των πιστωτών , την περιουσία, τα εισοδήματα και τις δαπάνες διαβίωσης του ίδιου και της οικογένειας του . Με την κατάθεση της αίτησης ανοίγει στο αρμόδιο δικαστήριο φάκελος του οφειλέτη. Η δικάσιμος για τη συζήτηση της αίτησης του προσδιορίζεται υποχρεωτικά εντός έξι μηνών από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της κατάθεσης ( άρθρο 4 παρ.5 ) . Με τον Ν.4745/2020 προστέθηκε το άρθρο 4α που προβλέπει τον επαναπροσδιορισμό εκκρεμών υποθέσεων .
Ο οφειλέτης πρέπει εντός δεκαπέντε ημερών από την κατάθεση του να επιδώσει την αίτηση στους πιστωτές και τους εγγυητές . Εντός ενός μήνα από την επίδοση οι πιστωτές οφείλουν να καταθέσουν τις απόψεις τους για το σχέδιο ρύθμισης των οφειλών του αιτούντος (άρθρο 5) . Εφόσον ο οφειλέτης αποδεικνύει ότι δεν διαθέτει οποιαδήποτε ακίνητη περιουσία , τα λοιπά περιουσιακά του στοιχεία δεν υπερβαίνουν το ποσό των 1000 ευρώ , το ύψος των οφειλών του δεν υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ , οι οφειλές του δεν εξαιρούνται από τη ρύθμιση , δεν υπάρχουν ασφαλισμένοι πιστωτές , τα εισοδήματα του είναι μηδενικά , είναι συνεργάσιμος σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας ( Τράπεζα της Ελλάδος ) τότε ο Ειρηνοδίκης δύναται να διατάξει κατόπιν αιτήματος προσωρινή απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη του για διάστημα 18 μηνών (άρθρο 5α) . Σε περίπτωση μεταβολής της περιουσιακής ή εισοδηματικής κατάστασης είναι δυνατόν να κηρυχθεί έκπτωτος από το καθεστώς της προσωρινής απαλλαγής( άρθρο 5 παρ. 3) .
Σύμφωνα με το άρθρο 6 του νόμου ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει από το αρμόδιο δικαστήριο που διατάζει κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων αναστολή της εκτελεστικής διαδικασίας. Παράλληλα , οι οφειλέτες και οι πιστωτές μπορούν να συμβιβάζονται σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας και να υποβάλλουν σχέδιο ζητώντας την επικύρωση του ( άρθρο 7 ) . Αν το σχέδιο δεν γίνει δεκτό από τους πιστωτές ή αν εκδηλωθούν αντιρρήσεις κατά του σχεδίου διευθέτησης των οφειλών το δικαστήριο ελέγχει την ύπαρξη των αμφισβητούμενων απαιτήσεων και τις προϋποθέσεις για την ρύθμιση οφειλών και απαλλαγή του οφειλέτη. Αν το δικαστήριο απορρίψει την αίτηση του οφειλέτη δεν μπορεί να υποβληθεί νέα αίτηση πριν από την πάροδο ενός έτους ( άρθρο 8 ) . Αν τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη δεν είναι επαρκή το δικαστήριο αφού αφαιρέσει το ποσό που απαιτείται για την κάλυψη των εύλογων δαπανών διαβίωσης διατάσσει την καταβολή μηνιαίως για χρονικό διάστημα τριών ετών του ποσού που απομένει.
Ο οφειλέτης οφείλει να εργάζεται κατά τη διάρκεια της περιόδου ρύθμισης σε κατάλληλη εργασία ή να καταβάλλει εύλογη προσπάθεια για εξεύρεση ανάλογης εργασίας ( άρθρο 8 παρ. 3 ) . Σε περιπτώσεις που εξαιτίας εξαιρετικών περιστάσεων , όπως χρόνια ανεργία , σοβαρά προβλήματα υγείας , ανεπαρκές εισόδημα για κάλυψη στοιχειωδών βιοτικών αναγκών , προσδιορίζονται μηνιαίες καταβολές μικρού ύψους ή και μηδενικές , το δικαστήριο μπορεί να ορίσει νέα δικάσιμο για επαναπροσδιορισμό των οφειλών .
Προστασία κύριας κατοικίας
Η κατοχή κατοικίας αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την αξιοπρεπή διαβίωση του ατόμου και της οικογένειάς του , είναι κοινωνικό δικαίωμα . Με τον Ν.3869/2010 ο νομοθέτης προέβη στη διασφάλιση του δικαιώματος στην κύρια κατοικία , εισάγοντας τη δυνατότητα για τον οφειλέτη να προβεί σε ρύθμιση των χρεών του. Η απώλεια της κατοικίας επιτείνει την οικογενειακή και οικονομική αποσταθεροποίηση, δημιουργεί ανασφάλεια .Έτσι , η προστασία της κύρια κατοικίας εντάχθηκε στη δικαστική ρύθμιση των χρεών ( Παπαστάμου, Σπυράκος , 2019 , www.nbonline.gr ) . Ειδικότερα, το άρθρο 9 του νόμου προβλέπει ότι εφόσον υπάρχει ρευστοποιήσιμη περιουσία η εκποίηση της οποίας κρίνεται αναγκαία για την ικανοποίηση των πιστωτών ορίζεται εκκαθαριστής . Μέχρι την 28 Φεβρουαρίου 2019 ο οφειλέτης μπορούσε να υποβάλλει πρόταση εκκαθάρισης και σχέδιο διευθέτησης οφειλών ζητώντας να εξαιρεθεί από την εκποίηση βεβαρημένο ή μη με εμπράγματη ασφάλεια ακίνητο εφόσον χρησιμεύει ως κύρια κατοικία του , το μηνιαίο διαθέσιμο εισόδημα δεν υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσαυξημένες κατά 70% , η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 120.000 ευρώ κατά τον χρόνο συζήτησης για άγαμο οφειλέτη , προσαυξημένες κατά 10.000 ευρώ για έγγαμο οφειλέτη και 20.000 ευρώ ανά τέκνο μέχρι τρία τέκνα , είναι συνεργάσιμος δανειολήπτης και βρίσκεται σε πραγματική αδυναμία πληρωμής.
Ωστόσο, με τη ψήφιση του Ν.4605/2019 τερματίστηκε το καθεστώς οργανωμένης προστασίας της κύριας κατοικίας . Υπάρχει , όμως , η δυνατότητα εξαίρεσης της από τη ρευστοποίηση. Πιο συγκεκριμένα , προβλέφθηκε ένα πρόγραμμα διαθέσιμο για ορισμένη χρονική περίοδο από όλα τα πιστωτικά ιδρύματα για τη ρύθμιση ορισμένων ενυπόθηκων εξασφαλισμένων πιστώσεων. Αυτό το πρόγραμμα έχει πρόσκαιρη ισχύ και δεν λαμβάνει υπόψη τις συνολικές οφειλές ( Παπαστάμου, Σπυράκος , 2019 , www.nbonline.gr ).
Ακόμη , προ της ισχύος του Ν.4336/2015 μετά τη χορήγηση περιόδου χάριτος ( συνήθως τρία έτη ) ακολουθούσε η καταβολή οποιουδήποτε ποσού για τη διάσωση της κατοικίας . Καταργείται πλέον η δυνατότητα χορήγησης περιόδου χάριτος μεταξύ του χρόνου ισχύος των διατάξεων των άρθρων 8 και 9 του Ν.3869/2010 . Αυτή η αναδρομική κατάργηση της περιόδου χάριτος έχει ως αποτέλεσμα ότι θα συμπέσουν χρονικά οι δύο ρυθμίσεις για μηνιαίες καταβολές και ο οφειλέτης θα κληθεί να καταβάλλει ποσά σημαντικά μεγαλύτερα αυτών που δύναται βάσει των εισοδημάτων του και των αναγκών του. Παράλληλα, δεν εξυπηρετείται κάποια δραστηριότητα του κράτους , επηρεάζεται αρνητικά η οικονομική κατάσταση της χώρας αφού αυξάνεται το ποσοστό των κοινωνικά και οικονομικά εξαθλιωμένων πολιτών . Δεν υπολογίζεται το πραγματικό μακροπρόθεσμο οικονομικό συμφέρον των πιστωτών , οι οποίοι αντί να εξοφληθούν μερικώς σε ορισμένη χρονική περίοδο θα μετατραπούν σε «τράπεζες ακινήτων » δυσχερών ρευστοποιήσεων λόγω της κατάργησης της τριετίας που αποτελούσε την περίοδο χάριτος . Συνεπώς , θίγεται ο πυρήνας του Ν.3869/2010 στόχος του οποίου είναι η προστασία της κύριας κατοικίας ( ΕιρΝεμέας 97/2019 ) .
Απαλλαγή οφειλέτη από υπόλοιπα χρεών
Το άρθρο 11 του Ν.3869/2010 προβλέπει ότι η κανονική εκτέλεση από τον οφειλέτη των υποχρεώσεών του που του επιβάλλονται επιφέρει την αυτοδίκαιη απαλλαγή του από κάθε υφιστάμενο υπόλοιπο οφειλής έναντι όλων των πιστωτών. Αξιοσημείωτες είναι και οι σκέψεις του Ειρηνοδικείου . Το δικαστήριο τόνισε ότι ο Ν.3869/2010 έχει σκοπό να διευκολύνει τη μερική εξόφληση των χρεών και να ανακουφίσει τους οφειλέτες από τη διαρκή πίεση ατομικών καταδιώξεων. Δεν περιλαμβάνεται όμως στις επιδιώξεις η απαλλαγή όταν είναι δυνατή η ικανοποίηση των χρεών ή υπολοίπων βάσει της υπάρχουσας περιουσιακής κατάστασης του οφειλέτη . Αυτός είναι σε κάθε περίπτωση υποχρεωμένος να εξυπηρετεί τις οφειλές του με τα εισοδήματα από την εργασία του αλλά και με την περιουσία του . Για να επέλθει απαλλαγή οφειλέτη από υπόλοιπο χρεών προϋποτίθεται κανονική εκτέλεση των υποχρεώσεων του ( ΕιρΣερ 3/2018 ). Το αποτέλεσμα της απαλλαγής επέρχεται εκ του νόμου ωστόσο ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα να προσφύγει στο δικαστήριο για έκδοση απόφασης αναγνωριστικού χαρακτήρα ( Κρητικός , 2018 , www.nbonline.gr ) .
Προσωπικές θέσεις
Κατά τη γράφουσα , η πρόβλεψη δυνατότητας ρύθμισης των οφειλών των ιδιωτών αποτελεί σημαντική πρωτοβουλία του νομοθέτη . Είναι γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες που δεν μπορούσαν να προβλέψουν. Αυτό μάλιστα καταδεικνύεται στις μέρες μας με την εμφάνιση και εξάπλωση του κορωνοϊού και τις επιπτώσεις του στην οικονομία. Πρέπει , βέβαια , να προστατεύονται εκείνοι που πραγματικά βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμών των χρεών τους. Παράλληλα, αξιοσημείωτη είναι και η πρόβλεψη προστασίας της κύριας κατοικίας. Ωστόσο , με τις τελευταίες τροποποιήσεις του νόμου αυτή η προστασία εξασθένησε.
Βιβλιογραφία – Πηγές :
Παπαστάμου Χ., Σπυράκος Δ., Η προστασία της κύριας κατοικίας στο Ν.3869/2010 , μετά την κατάργηση των παρ. 2 έως 4 του άρθρου 9 , και στο Ν.4605/2019, Εφαρμογές Αστικού Δικαίου και Πολιτικής Δικονομίας , Τεύχος 11/2019 , Νοέμβριος 2019
Ρούσσος Κ., Υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα – Πρώτες νομολογιακές εμπειρίες από την εφαρμογή του Ν. 3869/2010 , Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο , Τεύχος 1/2012 , Ιανουάριος – Φεβρουάριος – Μάρτιος – Απρίλιος
Σταθόπουλος Μ., Ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων ( Ν. 3869/2010 ) , Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο , Τεύχος 2/2011 , Μάιος – Ιούνιος – Ιούλιος– Αύγουστος
Ψυχομάνης Σ., Η προβληματική των «κόκκινων δανείων» , Δίκαιο Επιχειρήσεων και Εταιρειών , Τεύχος 11/2016 , Νοέμβριος www.nbonline.gr
Γράφουσα :
Δημητροπούλου Μαρία – Ιωάννα , τεταρτοετής φοιτήτρια στη Νομική Σχολή , Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών , μέλος της ομάδας σχολιασμού δικαστικών αποφάσεων του Τhe Law Project