Supermacs VS McDonalds - Η σημασία των κατάλληλων αποδεικτικών στοιχείων σε δίκες ανάκλησης σήματος

Της Παγοροπούλου Μυρτούς

‘Supermacs κατά McDonalds’ και η σημασία των κατάλληλων αποδεικτικών στοιχείων στις δίκες ανάκλησης σήματος

---

Σε μία απόφαση σταθμό για το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η McDonald’s χάνει το εμπορικό σήμα της «BIG MAC» από μία μικρή ιρλανδική εταιρία μετά από 22 χρόνια

---

Εισαγωγή:

Το πρώτο εξάμηνο του 2019, η πολυεθνική εταιρία McDonald’s Ltd, μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες εστίασης παγκοσμίως, έχασε ενώπιον του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΓΔΙΕΕ) τα πολυτιμότερα εμπορικά σήματά της. Μετά από πολυετείς δικαστικούς αγώνες ενάντια στην ιρλανδική εταιρία εστίασης Supermac’s Ltd, το ΓΔΙΕΕ ανακάλεσε τον Ιανουάριο του 2019 το εμπορικό σήμα «BIG MAC» και τον Ιούλιο του 2019 το σήμα «MC», διότι τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκόμισε η McDonald’s δεν αρκούσαν για να θεμελιώσουν την προαπαιτούμενη «ουσιαστική χρήση» των σημάτων στις κοινοτικές εμπορικές τους δραστηριότητες, με βάση τον Κανονισμό 2017/1001 για το σήμα της ΕΕ. Οι δύο αποφάσεις του ΓΔΙΕΕ με αριθμό 14 787 C και 14 788 C, σχολιάστηκαν εκτενώς από νομικούς αναλυτές και δικηγόρους παγκοσμίως για την πλούσια νομολογία που παρήγαγαν σε ό,τι αφορά τα αποδεικτικά στοιχεία στις δίκες για τα σήματα, παρομοιάζοντας την επικράτηση της Supermac’s με μία πραγματική νίκη Δαβίδ κατά Γολιάθ.

Πραγματικά Περιστατικά:

Η εταιρία Supermac’s με έδρα την Ιρλανδία, λειτουργεί από το 1978 στον χώρο της ταχείας εστίασης με πάνω από εκατό εστιατόρια σε ολόκληρη τη χώρα, και τη Βόρεια Ιρλανδία, προσφέροντας μεγάλη ποικιλία burger με χοιρινό κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι, φιλέτα παναρισμένου κοτόπουλου (κοτομπουκιές) τηγανιτές πατάτες, αναψυκτικά, και επιδόρπια.[1] Στις αρχές της δεκαετίας του 2010, η Supermac’s εξέφρασε την επιθυμία να επεκτείνει την αλυσίδα εστιατορίων της στην ηπειρωτική Ευρώπη καταθέτοντας το 2014 αίτηση για να καταχωρίσει τη λέξη «SUPERMAC’S», με αριθμό υποβολής 012680591, ως εμπορικό σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αίτηση προστασίας της λέξης έγινε για τις κλάσεις 29, 30, και 43 κατά την Ταξινόμηση της Νίκαιας,[2] ήτοι για φαγητό ζωικής και μη προέλευσης (κρέας, πουλερικά, ψάρια, αυγά, γάλα τυρί, λαχανικά και φρούτα), για φαγητό και ποτά που έχουν ως βάση τα δημητριακά και καρπούς (καφές, τσάι, κακάο, ψωμί, πίτες, sandwich, κ.α.) και υπηρεσίες εστίασης και προετοιμασίας φαγητού και ποτού προς κατανάλωση.[3]

Μετά την κατάθεση της αίτησης της Supermac’s τον Μάρτιο του 2014 και όσο διαρκούσε η τρίμηνη περίοδος υποβολής αντιρρήσεων κατά του σήματος, η McDonald’s υποστήριξε με ανακοπή της στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης πως η λέξη «SUPERMAC’S» ομοιάζει με το λεκτικό σήμα «BIG MAC» που ανήκει στην McDonald’s από το 1998 κατά τέτοιο τρόπο που θα μπορούσε να δημιουργήσει σύγχυση στο καταναλωτικό κοινό, με βάση το άρθρο 8 του Κανονισμού 2868/95. Το προγενέστερο σήμα «BIG MAC», με αριθμό υποβολής 000062638, είχε καταχωρηθεί επίσης για τις κλάσεις 29, 30, και 43, δηλαδή για φαγητό με στοιχεία κρέατος, λαχανικών, ψωμιού, και για υπηρεσίες εστίασης, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε συσχέτιση των δύο σημάτων από τον μέσο καταναλωτή.

Η απόφαση επί της ανακοπής εξεδόθη τον Ιανουάριο του 2016, με βάση την οποία το ΓΔΙΕΕ δέχτηκε πως υπάρχει πράγματι κίνδυνος σύγχυσης μεταξύ των δύο σημάτων. Συγκεκριμένα, τα προϊόντα των δύο εταιριών υπό την κλάση 29 της Ταξινόμησης της Νίκαιας, ήτοι burger με κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι, τυρί, φρέσκα και ψητά λαχανικά, και τηγανιτές πατάτες κρίθηκαν καθόλα πανομοιότυπα. Οι δύο ονομασίες «BIG MAC» και «SUPERMAC’S» έχουν ως κοινό σημείο τη λέξη «MAC», ενώ οι λέξεις «BIG» και «SUPER» κατά την κρίση του δικαστηρίου μπορούν να θεωρηθούν συνώνυμες σε σημείο όπου το καταναλωτικό κοινό ενδέχεται να ερμηνεύσει τη λέξη «SUPERMAC’S» ως μία νέα εκδοχή ή νέα κατηγορία του προϊόντος υπό το σήμα «BIG MAC». Το γεγονός, επίσης, ότι τα σήματα «BIG MAC» και «McDONALD’S» έχουν αποκτήσει φήμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση για προϊόντα παρεμφερή με αυτά της Supermac’s σε χρόνο προγενέστερο δημιουργεί σχετικό κώλυμα για την καθιέρωση του σήματος «SUPERMAC’S», σύμφωνα με το άρθρο 8 του Κανονισμού 2868/95.

Παρά την ήττα ενώπιον του ΓΔΙΕΕ το 2016, η Supermac’s εξακολουθούσε να ελπίζει σε μία μελλοντική επέκταση της αλυσίδας εστιατορίων στην ηπειρωτική Ευρώπη, για την οποία θα χρειαζόταν και το αντίστοιχο εμπορικό σήμα. Έτσι, τον Απρίλιο του 2017, κατέθεσε αίτηση ακύρωσης κατά της McDonald’s για τα σήματά της «BIG MAC» και «MC», με την αιτιολογία ότι δεν γινόταν ουσιαστική χρήση αυτών κατά την πενταετία 2012-2017, και άρα το δικαίωμα της εταιρίας στα δύο σήματα πρέπει να ανακληθεί. Στην δίκη που ακολούθησε στο ΓΔΙΕΕ, η McDonald’s έχοντας το βάρος απόδειξης κατέθεσε 111 σελίδες αποδεικτικών στοιχείων, εγγράφων, συσκευασίες προϊόντων με τα σχετικά λογότυπα, εκτυπώσεις από τις ιστοσελίδες της McDonald’s σε χώρες τις Ευρώπης, και το άρθρο για το burger ‘Big Mac’ από την ιστοσελίδα Wikipedia. Παρόλες τις προσπάθειες της πολυεθνικής όμως, το ΓΔΙΕΕ δεν πείστηκε πως γινόταν πράγματι ουσιαστική χρήση του σήματος «BIG MAC» και μερική ουσιαστική χρήση του «MC» και ανακάλεσε το 2019 τα σήματα.

Η Απόφαση του Δικαστηρίου:

Το ΓΔΙΕΕ εξέδωσε δύο αποφάσεις για την εν λόγω υπόθεση, τον Ιανουάριο και τον Ιούλιο του 2019, οι οποίες αφορούσαν το σήμα «BIG MAC» και το σήμα «MC», αντίστοιχα.

α) «BIG MAC»

Όπως προαναφέρθηκε, η Supermac’s ζήτησε τον Απρίλιο του 2017 την ανάκληση του λεκτικού σήματος «BIG MAC» με αριθμό υποβολής 0000062638 για τις κλάσεις 29, 30, και 43 για μη ουσιαστική χρήση του αδιάλειπτα για διάστημα πενταετίας από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης ακύρωσης. Η νομική βάση της διαφοράς είναι το άρθρο 58 παράγραφος 1(α) του Κανονισμού 2017/1001, σύμφωνα με το οποίο ο δικαιούχος του κοινοτικού σήματος εκπίπτει του δικαιώματός του εάν δεν χρησιμοποιεί ουσιαστικά το σήμα για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες για τις οποίες έχει καταχωρηθεί και δεν υπάρχει εύλογη αιτία για τη μη χρήση για μια περίοδο πέντε ετών. Με βάση την πάγια νομολογία του ΓΔΙΕΕ, η χρήση, για να είναι ουσιαστική πρέπει να είναι «πραγματική», δηλαδή το προϊόν να προσφέρεται όντως προς πώληση προς το καταναλωτικό κοινό και να μην είναι «συμβολική» (‘token use’), όπου το σήμα εμφανίζεται σε προϊόν το οποίο δεν πωλείται ή κυκλοφορεί για εσωτερική χρήση στην εταιρία μόνο και μόνο για να διατηρηθεί το δικαίωμα.[4]

Το βάρος απόδειξης στις εν λόγω διαδικασίες φέρει ο δικαιούχος του σήματος, ήτοι η εταιρία McDonald’s, διότι ο αιτών την ανάκληση δεν δύναται να έχει πρόσβαση σε αποδεικτικά στοιχεία από τα οποία να προκύπτει η μη χρήση. Κατά το άρθρο 19 παράγραφος 1 και 10 παράγραφος 3 του Κανονισμού, η McDonald’s με τη σειρά της οφείλει να αποδείξει πως χρησιμοποιεί το σήμα «BIG MAC» κατά τον σχετικό τόπο και χρόνο κατά την έκταση και φύση που απαιτεί ο νόμος. Προς τούτο, προσκόμισε ενώπιον του ΓΔΙΕΕ τρεις υπεύθυνες δηλώσεις από εκπροσώπους της McDonald’s από τη Γερμανία, τη Γαλλία, και το Ηνωμένο Βασίλειο, έντυπες διαφημίσεις, μπροσούρες και μενού που έφεραν το προϊόν ‘Big Mac’, εκτυπωμένες σε χαρτί ιστοσελίδες ‘McDonald’s’ από δεκαοκτώ κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και εκτυπωμένο το άρθρο της ιστοσελίδας ‘Wikipedia’ για το burger ‘Big Mac’.

Παρόλα αυτά όμως, η McDonald’s δεν κατάφερε να αποδείξει την ουσιαστική χρήση, καθώς το ΓΔΙΕΕ χαρακτήρισε τα αποδεικτικά στοιχεία ως ελλιπή. Συγκεκριμένα, εξήγησε πως, με βάση το άρθρο 97 παράγραφος 1 (στ) του Κανονισμού, οι έγγραφες και ένορκες βεβαιώσεις επιτρέπονται ως αποδεικτικά μέσα ενώπιον του Γραφείου, αλλά η αποδεικτική δύναμη αυτών είναι μειωμένη, εάν έχουν συνταχθεί από τον ίδιο τον δικαιούχο του σήματος ή εκπροσώπους αυτού, αφού συνάγεται έλλειψη αντικειμενικότητας λόγω σύγκρουσης συμφερόντων. Το ΓΔΙΕΕ σχολίασε, επίσης, πως όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκόμισε η McDonald’s, συμπεριλαμβανομένων των μενού, των έντυπων διαφημίσεων, και των εκτυπωμένων σε χαρτί ιστοσελίδων, είτε παρήχθησαν από την ίδια την εταιρία, είτε βρέθηκαν στο διαδίκτυο, ενώ κανένα στοιχείο δεν προήλθε από τρίτη πηγή. Το βαρύτερο παράπτωμα της εταιρίας όμως είναι το γεγονός ότι δεν προσκόμισε κανένα έγγραφο από το όποιο να συνάγεται ότι το προϊόν ‘Big Mac’ πράγματι πωλείται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και αν πωλείται, σε ποια έκταση και πόσα κέρδη έχει αποδώσει στην εταιρία.[5]

β) «MC»

Αντίστοιχο πρόβλημα διαπίστωσε το ΓΔΙΕΕ έξι μήνες αργότερα στη δικαστική διαμάχη για την αίτηση ανάκλησης του λεκτικού σήματος «MC», με αριθμό υποβολής 10 392 835 για τις κλάσεις 29, 30, 32, και 43 επί τη βάσει του άρθρου 58 παράγραφος 1 του Κανονισμού 1001/2017 για μη ουσιαστική χρήση για συνεχή περίοδο πέντε ετών (2012-2017) από την δικαιούχο εταιρία. Έχοντας το βάρος απόδειξης, η McDonald’s, κατ’ αρχάς ζήτησε από το Γραφείο η εξέταση των αποδεικτικών στοιχείων να γίνει υπό συνθήκες εχεμύθειας, δηλαδή τα έγγραφα και τα πορίσματά τους να μην δημοσιευτούν στο κοινό, το αίτημά της όμως απορρίφθηκε, καθώς δεν προσκόμισε εξηγήσεις από τις οποίες να προκύπτει γιατί τα έγγραφα ήταν εμπιστευτικά.

Το σήμα «MC» χρησιμοποιείται από την εταιρία McDonald’s για να υποδηλώσει την οικογένεια προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρει στα εστιατόριά της, όπως ‘McRIB’, ‘McTOAST’, ‘McNUGGETS’, ‘McFLURRY’, McCAFE’ κ.α.,[6] ήδη από τις δεκαετίες 1970-1980. Προς απόδειξη ότι το σήμα χρησιμοποιείται ουσιαστικά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η McDonald’s προσκόμισε στο ΓΔΙΕΕ τρεις υπεύθυνες δηλώσεις από τις νομικές υπηρεσίες της εταιρίας στη Γερμανία, Γαλλία, και το Ηνωμένο Βασίλειο, έγγραφα όπως μενού, προωθητικές ενέργειες και διαφημίσεις, εκτυπωμένο το άρθρο της ιστοσελίδας ‘Wikipedia’ με τίτλο ‘Η Ιστορία της McDonald’s’ και, μεταξύ άλλων, έρευνες αγοράς που διεξήχθησαν στη Γερμανία το 1991-1992 και στην Ουγγαρία το 2011 για την αντίληψη του κοινού για τη φήμη του σήματος «MC». Σημειώνεται πως η εταιρία, επιπλέον των ερευνών αγοράς, κοινοποίησε στο ΓΔΙΕΕ και άλλα έγγραφα τα οποία αφορούσαν χρονολογίες προγενέστερες της επίμαχης πενταετίας 2012-2017, γεγονός που σχολιάστηκε δυσμενώς από το Γραφείο και δεν λήφθηκε υπόψη κατά την εξέταση των αποδεικτικών στοιχείων λόγω του αυστηρού χρονικού πλαισίου της διαδικασίας.[7]

Σε ό, τι αφορά τα οικονομικά στοιχεία, η δικαιούχος εταιρία προσκόμισε έγγραφα από τα οποία προέκυπτε η κυρίαρχη θέση που κατέχει στον τομέα της γρήγορης εστίασης στην ευρωπαϊκή αγορά, και δη στη Γερμανία, εκτυπωμένα έγγραφα από την εταιρική ιστοσελίδα της McDonald’s με πληροφορίες για την οικονομική χρονιά 2016 και, μεταξύ άλλων, τον αριθμό των καταστημάτων που λειτουργούσαν στα κράτη μέλη της ΕΕ το 2011 και το 2016. Τέλος, κοινοποίησε το παγκόσμιο και ευρωπαϊκό εισόδημα της εταιρίας για τις χρονιές 2012 με 2014, το οποίο ανερχόταν σε δέκα με δώδεκα δισεκατομμύρια δολάρια την χρονιά.

Και στη δεύτερη απόφαση, το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατήρησε πως τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκόμισε η McDonald’s ήταν ελλιπή. Συγκεκριμένα, οι αποδείξεις για την ύπαρξη των προϊόντων με το σήμα «MC» κατά τον σχετικό τόπο και χρόνο ήταν πράγματι επαρκείς, αλλά αντιθέτως δεν υπήρχε κανένα στοιχείο από το οποίο να προκύπτει η πραγματική έκταση της ζήτησης των προϊόντων από το κοινό, ήτοι πόσες παραγγελίες έχουν γίνει για το κάθε προϊόν στα εστιατόρια και μέσω του διαδικτύου, και πόσα έσοδα αναλογούν στο καθένα από αυτά. Τα πραγματικά αυτά στοιχεία θα ήταν επαρκή να αποδείξουν ότι τα προϊόντα με το εμπορικό σήμα «MC» είναι αναγνωρίσιμα στο κοινό και χρησιμοποιούνται κατά τρόπο κατάλληλο για εμπορική εκμετάλλευση από τη δικαιούχο εταιρία. Το γεγονός αυτό, σε συνάρτηση με το ότι δεν υπάρχει κανένα προϊόν της McDonald’s το οποίο να κυκλοφορεί στην αγορά υπό το σήμα «MC», χωρίς αυτό να είναι πρόθεση και να ακολουθείται από δεύτερο συνθετικό (πχ McRIB), οδήγησε το ΓΔΙΕΕ στο να ανακαλέσει μερικώς το σήμα για τις κλάσεις 29, 30, 32, και 43.[8]

Σχολιασμός:

Οι υποθέσεις Supermac’s κατά McDonald’s σχολιάστηκαν από πλείονες νομικούς αναλυτές αλλά και από δημοσιογράφους διεθνώς, οι οποίοι εξεπλάγησαν με την αναπάντεχη ήττα της πολυεθνικής McDonald’s. Πράγματι, για κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με τον τρόπο λειτουργίας του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φαντάζει παράλογο πως η φήμη των προϊόντων υπό το σήμα «BIG MAC» και «MC» δεν ήταν αρκετή να πείσει το ΓΔΙΕΕ για την ουσιαστική χρήση τους, δεδομένης της λειτουργίας σχεδόν 6000 εστιατορίων στην ευρωπαϊκή ήπειρο ήδη από το 1971.[9] Παρόλο που οι δικαστές δεν μπορούν να βασιστούν στην προσωπική τους εμπειρία και γνώση όταν κρίνουν την ουσιαστική χρήση ενός σήματος,[10] είναι αξιοπερίεργο πως η νομική ομάδα της McDonald’s δεν μπόρεσε να προσκομίσει τα κατάλληλα αποδεικτικά στοιχεία σε δύο δίκες με παρόμοιο αντικείμενο, αν λάβει κανείς υπόψη πως το Γραφείο παρέχει προς το κοινό οδηγίες και πληροφορίες για τη διαδικασία απόδειξης.[11]

Γενικά, οι δίκες με αντικείμενο την εξακρίβωση της ουσιαστικής χρήσης ενός σήματος βασίζονται εξολοκλήρου στα αποδεικτικά στοιχεία που θα προσκομίσει ο δικαιούχος του σήματος αυτού, και όχι στα επιχειρήματα του αντιδίκου του. Η McDonald’s έφερε την ευθύνη να αποδείξει πως χρησιμοποιεί καταλλήλως τα σήματα «BIG MAC» και «MC» επί τη βάσει των εταιρικών στοιχείων που διαθέτει, και όχι μόνο. Όπως είναι εμφανές από τις αποφάσεις του ΓΔΙΕΕ, από τα αποδεικτικά στοιχεία πρέπει να προκύπτει σαφώς ότι το σήμα έχει χρησιμοποιηθεί ουσιαστικά στον κατάλληλο χρόνο (εντός της κρίσιμης πενταετίας), στον κατάλληλο τόπο (εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης), στην κατάλληλη ‘έκταση’ (‘extend of use’) και στην κατάλληλη ‘φύση’ (‘nature of use’). Αν και τα εν λόγω σήματα χρησιμοποιήθηκαν στον κατάλληλο χρόνο και τόπο χωρίς η χρήση να είναι συμβολική (‘token use’), όπως παραδέχθηκε το Γραφείο, η απόδειξη της έκτασης και της φύσης της χρήσης παρουσίαζε ελλείψεις.

Για να εξακριβωθεί η έκταση της χρήσης του σήματος, κατ’ αρχάς, το ΓΔΙΕΕ εξετάζει εάν ο δικαιούχος προσπάθησε να αποκτήσει ισχυρή εμπορική θέση στην σχετική αγορά,[12] λαμβάνοντας υπόψη την ποσότητα των προϊόντων που διετέθησαν υπό το σχετικό σήμα, τη συχνότητα και τη διάρκεια της εκμετάλλευσης.[13] Προς υποστήριξη των ανωτέρω, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και έμμεσες αποδείξεις (‘circumstantial evidence’), συγκεκριμένα έγγραφα και διαφημιστικοί κατάλογοι που περιέχουν το σήμα, ακόμα και αν δεν υπάρχει άμεση αναφορά στα οικονομικά στοιχεία της εταιρίας. Γενικά, η έκταση της χρήσης εξαρτάται στον μεγαλύτερο βαθμό από τις πωλήσεις του προϊόντος, τις παραγγελίες που έγιναν για αυτό, στον αριθμό των πελατών και το ύψος των εσόδων της εταιρίας από το εν λόγω προϊόν. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, a priori πως ένα προϊόν που δεν έχει μεγάλη εμπορική επιτυχία δεν αξίζει την προστασία του σήματος της ΕΕ.[14]

Η McDonald’s, ειδικότερα, ως παγκοσμίου φήμης αλυσίδα καταστημάτων γρήγορης εστίασης αναμενόταν να παράσχει στο ΓΔΙΕΕ πλείονα έγγραφα που να αποδείκνυαν την εμπορική δύναμη που διαθέτουν τα προϊόντα της στην Ευρώπη. Αντ’ αυτού κοινοποιώντας έγγραφα τα οποία προέρχονται από το διαδίκτυο[15] ή από τα ίδια τα στελέχη της εταιρίας, ήτοι υπεύθυνες δηλώσεις, μενού, προωθητικές ενέργειες και διαφημίσεις, δημιουργεί την εντύπωση στο Γραφείο πως τα προϊόντα υπό τα σήματα «BIG MAC» και «MC» πράγματι κυκλοφορούν στην αγορά της ΕΕ, αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι έστω και ένας Ευρωπαίος καταναλωτής τα έχει αγοράσει κατά την περίοδο 2012-2017. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει το ΓΔΙΕΕ και από το γεγονός ότι τα αποδεικτικά στοιχεία της δικαιούχου εταιρίας δεν υποστηρίζονται από επιπλέον τρίτες και ανεξάρτητες πηγές. Δεν είναι γνωστό γιατί η McDonald’s επέλεξε να μην κοινοποιήσει στο δικαστήριο περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία για τις πωλήσεις των εν λόγω προϊόντων, αν και είναι πιθανό πως η νομική ομάδα απέφυγε να καταθέσει ευαίσθητα εταιρικά έγγραφα, για λόγους απορρήτου.

Γενικά, οι αποφάσεις του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν καθόλα ορθές και νόμιμες, στηριζόμενες στην υπάρχουσα νομολογία της ΕΕ γύρω από το σήμα, δίνοντας το ηχηρό μήνυμα πως δεν έχει σημασία η εξέχουσα εμπορική και οικονομική θέση που έχει μία εταιρία στην αγορά για να αποδείξει την ουσιαστική χρήση του σήματός της. Αντιθέτως, η κάθε δικαιούχος εταιρία οφείλει ανά πάσα στιγμή να μπορεί να αποδείξει πως χρησιμοποιεί ουσιαστικά το σήμα, ήτοι προσφέρει το προϊόν ή την υπηρεσία προς το ευρύ κοινό και να συνοδεύσει αυτό το δεδομένο με τα κατάλληλα έγγραφα, από τα οποία να προκύπτει η ζήτηση, το ποσοστό παραγγελιών και πωλήσεων, ανεξαρτήτως του πόσο διάσημο μπορεί να είναι στην πραγματικότητα ένα προϊόν.[16]

Επίλογος:

Τα σήματα «BIG MAC» και «MC» είναι αναμφισβήτητα από τα πολυτιμότερα περιουσιακά στοιχεία της εταιρίας McDonald’s, πράγμα που σημαίνει πως η ήττα εναντίον της Supermac’s αποτέλεσε βαρύ πλήγμα για την πολυεθνική[17]. Η επικράτηση της Supermac’s, παρόλα αυτά ήταν μάλλον μία πύρρειος νίκη για την ιρλανδική εταιρία, καθώς τον Οκτώβριο του 2017, πέντε μήνες μετά την κατάθεση της αίτησης αναστολής των δύο σημάτων, η McDonald’s αιτήθηκε από το ΓΔΙΕΕ την εκ νέου προστασία του λεκτικού σήματος «BIG MAC» για τις κλάσεις 29, 30, και 43, με αριθμό υποβολής 017305079. Είναι γενικά συχνή πρακτική για δικαιούχους των οποίων το σήμα κινδυνεύει να ανακληθεί ή λήγει άμεσα να κατοχυρώνουν ένα νέο σήμα με τα ίδια ή παρόμοια χαρακτηριστικά, ώστε να επεκτείνουν την περίοδο προστασίας. Αν και δεν υπάρχει πλήθος βιβλιογραφίας και νομολογίας γύρω από αυτή τη πρακτική, το πιθανότερο είναι πως η κίνηση αυτή της McDonald’s έγινε mala fide, ώστε να παρακάμψει την απόφαση του ΓΔΙΕΕ.

---

Βιβλιογραφία:

Conroy, Brian, (2019) ‘When is a Big Mac not a Big Mac OR The day Supermacs ‘Beat’ McDonald’s’, Leman Solicitors. Available at: https://leman.ie/big-mac-trademark/

Harrow, Vanessa (2019), ‘Big Mac, Big Mistake’, Novagraaf. Date of publishing: 28/01/2019. Available at: https://www.novagraaf.com/en/insights/big-mac-big-mistake

LexisNexis (2019), ‘Big Mac trade mark action—they’re not lovin’ it (Supermac’s (Holdings) Ltd v McDonald’s International Property Company Limited)’. Available at: https://www.kilburnstrode.com/KilburnStrode/media/KilburnStrodeMediaLibrary/CaseStudies/Big-Mac-trade-mark-action-they-re-not-lovin-it.pdf

Mimler, Marc (2019), “Prove it or lose it” – Two recent decisions on EU Trade Marks showcase the quality of evidence trade mark users need to provide to prove genuine use and acquired distinctiveness of their trade marks’. Bournemouth University. Available at: http://eprints.bournemouth.ac.uk/32737/

Rangnitt, Caroline (2019), ‘How Certain is Trademark Protection, Really? A study on how trademark proprietors may lose trademark protection’. Lund University Student Master Thesis. Available at: https://lup.lub.lu.se/student-papers/search/publication/9007976

---

[1]Supermac’s Corporate website. Available at: https://supermacs.ie/corporate-office/ [2]Σημειώνεται πως η ταξινόμηση προϊόντων είναι ενδεικτική προς διευκόλυνση των διοικητικών υπηρεσιών του ΓΔΙΕΕ, με βάση τον κανόνα 2 παράγραφο 4 του Κανονισμού 2868/95. 3 Ταξινόμηση Νίκαιας (τελευταία ενημέρωση 2018). Available at: https://euipo.europa.eu/ohimportal/el/nice-classification [4]C-40/01, Minimax, EU:C:2003:145, συγκεκριμένα § 35-37, 43. [5]Το ΓΔΙΕΕ παρατήρησε πως η ύπαρξη των μενού και των προωθητικών ενεργειών δεν μεταφράζεται αναγκαστικά σε πωλήσεις και κέρδη. [6]Άλλες εκδοχές προϊόντων με το πρόσημο «MC» είναι McWrap’, ‘McSundae’, ‘McBaguette’, ‘McDouble’, ‘McFish’, ‘McChicken’, ‘McMuffin’, ‘McCroissant’, ‘McFreeze’, ‘McPOLLO’, ‘McKroket’, ‘McCruncher’. [7]Σημειώνεται πως σε ορισμένες περιπτώσεις αποδεικτικά στοιχεία που αφορούν χρόνο προγενέστερο της πενταετίας μπορούν να ληφθούν υπόψη, εάν και εφόσον υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις πως η ουσιαστική χρήση που λάμβανε χώρα πριν την περίοδο των πέντε ετών συνεχίζεται και μεταγενέστερα, βλέπε C-259/02, Laboratoire de la mer. [8]Το σήμα διατηρείται για τις κλάσεις 29 και 30 και μόνο για τα προϊόντα που περιέχουν κομμάτια παναρισμένου κοτόπουλου (κοτομπουκιές) και sandwich με κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι. [9] Franchise Europe (2022), ‘McDonald’s’. Available at: https://www.franchiseeurope.com/top-500/mcdonalds/1/ [10]Harrow, Vanessa (2019), Big Mac, Big Mistake, Novagraaf. Available at: https://www.novagraaf.com/en/insights/big-mac-big-mistake [11]Guidelines for Examination in the Office, Part C, Opposition, Section 6: Proof of Use, Date of publishment 01/10/2017, Version I [12]Με βάση τις Οδηγίεςγια Εξέταση των ΑποδεικτικώνΣτοιχείων: In this regard, it has to be evaluated whether, in view of the market situation in the particular industry or trade concerned, it can be deduced from the material submitted that the owner has seriously tried to acquire a commercial position in the relevant market. [13]Hipoviton, T-334/01. [14]Επίσης, δεν έχει εκ των προτέρων σημασία εάν το προϊόν πωλείται συχνά σε έκπτωση και εάν η εταιρία που το εκμεταλλεύεται έχει κακή εμπορική στρατηγική για το εν λόγω προϊόν. [15]Το Γραφείο συγκεκριμένα σχολίασε πως τα εκτυπωμένα έγγραφα από την ιστοσελίδα ‘Wikipedia’ δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη ως αξιόπιστα αποδεικτικά στοιχεία, καθώς η Wikipedia είναι ιστοσελίδα, τα άρθρα της οποίας μπορούν να επεξεργαστούν ελεύθερα από τους χρήστες. [16]Βλέπε supra 10. [17]Conroy, Brian, (2019) ‘When is a Big Mac not a Big Mac OR The day Supermacs ‘Beat’ McDonald’s’, Leman Solicitors. Available at: https://leman.ie/big-mac-trademark/

Παγοροπούλου Μυρτώ

LLM International and European Legal Studies, Νομική Σχολή Αθηνών,

Μέλος ομάδας σχολιασμού δικαστικών αποφάσεων του The Law Project